Τι σημαίνει "ζω συνειδητά"

Από τον Dr. Jon Kabat-Zinn

Ζω συνειδητά σημαίνει συνδέομαι με την ίδια τη ζωή. Δεν απαιτείται κατανάλωση ενέργειας γι' αυτό, αλλά επιλεκτική και μη επικριτική εστίαση της προσοχής μας στην παρούσα στιγμή. Η ποιότητα της ζωής μας εξαρτάται από αυτή τη στάση.

Η προσοχή είναι ο οδηγός που χρησιμοποιούμε για να πλοηγηθούμε στη ζωή μας. Πρόκειται για μια ικανότητα που μπορούμε να αναπτύξουμε για να γνωρίζουμε τι συμβαίνει ή τι δεν συμβαίνει, και να βρούμε τρόπους για να σχετιστούμε πιο σοφά με όσα συμβαίνουν, αντί να είμαστε στο έλεος των συναισθηματικών αντιδράσεών μας, των τρελών σκέψεων, των φόβων μας, κ.ο.κ.

Δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία σε τι εστιάζουμε την προσοχή μας. Σημασία έχει να το κάνουμε με πρόθεση. Όταν αρχίζεις να παρατηρείς πού βρίσκεται η προσοχή σου, αντιλαμβάνεσαι ότι τον περισσότερο χρόνο βρίσκεται μέσα στον νου και ο νους φλυαρεί αδιάκοπα - ιδέες, γνώμες, αντιδράσεις... Ξοδεύουμε πάρα πολύ χρόνο ανησυχώντας και προγραμματίζοντας το μέλλον, όσο και αναπολώντας το παρελθόν: "γιατί φέρθηκα έτσι στον άλλον;", "γιατί έγιναν έτσι τα πράγματα;", "γιατί δεν έγιναν αλλιώς;".

Η παρούσα στιγμή, το τώρα, είναι ο μόνος χρόνος όπου ξετυλίγεται η ζωή. Μόνο στο τώρα μπορούμε να μάθουμε κάτι, να εκφράσουμε αγάπη ή κάποιο συναίσθημα, να νιώσουμε το σώμα μας, να δούμε, να ακούσουμε, να μυρίσουμε, να γευτούμε, να αγγίξουμε κάτι ή να επικοινωνήσουμε με κάποιον. Και αυτό το τώρα συρρικνώνεται πάρα πολύ επειδή είμαστε συνεχώς απασχολημένοι με το μέλλον και το παρελθόν. Έτσι, όταν αρχίζεις να εστιάζεις την προσοχή σου στο τι κάνει το σώμα σου ή ο νους σου, είναι σαν να διεκδικείς τη ζωή σου.

Το να ζεις συνειδητά είναι ένας τρόπος ύπαρξης, δεν είναι μία τεχνική, αν και υπάρχουν πολλοί τρόποι για να εξασκηθείς στο να ζεις συνειδητά. Αναπτύσσεις την αίσθηση της ισορροπίας ανάμεσα σε όλα αυτά που έρχονται και φεύγουν στον εξωτερικό κόσμο, αλλά και μέσα σου, καθώς το σώμα μπορεί να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας. Και αφού διαθέτουμε την ικανότητα της επίγνωσης, γιατί να μην την αναπτύξουμε;

Το εκπαιδευτικό σύστημα και η παιδεία που λαμβάνουμε δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στη σκέψη. Η σκέψη είναι κάτι το καταπληκτικό και τόσα πολλά επιτεύγματα της ανθρωπότητας οφείλονται σ' αυτή, καθώς και στη φαντασία και τη δημιουργικότητα, αλλά εξίσου σημαντική με τη σκέψη είναι και η επίγνωση και δεν εκπαιδευόμαστε καθόλου σ' αυτή, ούτε στην εστίαση της προσοχής. 

Έτσι πολλές φορές πάμε να κοιμηθούμε το βράδυ και χάνουμε τον ύπνο μας. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις σκέψεις μας, ενώ είναι οι ίδιες σκέψεις που επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Αναπτύσσουμε αγχώδεις διαταραχές, εγκλωβιζόμαστε σε καταθλιπτικές σκέψεις και εμφανίζονται συναισθήματα θλίψης, τα οποία με τη σειρά τους πυροδοτούν περαιτέρω σκέψεις του τύπου "κάτι δεν πάει καλά με μένα", ή "γιατί οι άλλοι με απορρίπτουν;", ή "γιατί εκείνη δεν με κοίταξε;", κ.τ.λ. "Δεν είμαι καλός όπως είμαι", "είμαι πολύ γέρος", "η ζωή μου είναι χάλια", όλα αυτά είναι απλώς σκέψεις, αλλά τον περισσότερο καιρό νομίζουμε ότι λένε την αλήθεια. 

Όταν λοιπόν ζεις πιο συνειδητά μαθαίνεις να κινείσαι πιο ελεύθερα μέσα σε όλα αυτά που συμβαίνουν στη ζωή σου ή στις σχέσεις σου με τους άλλους, και μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις καλύτερα τις φιλοδοξίες σου και τους φόβους σου. Επίσης, έρχεσαι σε επαφή με το σώμα σου, το οποίο παραμελούμε στο μεγαλύτερο διάστημα της ζωής μας και το θυμόμαστε μόνο όταν χρησιμοποιούμε τις αισθήσεις μας για να βιώσουμε απολαυστικές εμπειρίες. Τον περισσότερο καιρό η προσοχή μας είναι χαμένη μέσα στο κεφάλι μας.

*Απόσπασμα από συνέντευξη του Dr. Jon Kabat-Zinn

Μετάφραση: Ν. Μπάτρας

**Ο Dr. Jon Kabat-Zinn είναι καθηγητής Ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης. Έχει ιδρύσει την κλινική "Stress Reduction Clinic" και το ερευνητικό κέντρο "Center for Mindfulness in Medicine, Health Care and Society".

Πηγή: http://www.aytepignosi.com/